ਯੋਗ ਦਿਵਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਲਾ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਪੁਰਾਤਨ ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਦੁਆਈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ 2014 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਮਹਾਸਭਾ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇਸਦੇ ਆਯੋਜਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
2015 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਯੋਗ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਯੋਗ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਜਨਕ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਪਤੰਜਲੀ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਯੋਗ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਾਂਖਿਆ, ਨਿਆਂ, ਵੈਸ਼ੇਸ਼ਿਕ, ਮੀਮਾਂਸਾ ਅਤੇ ਵੇਦਾਂਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ 21 ਜੂਨ ਨੂੰ ਯੋਗ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਕਿਉਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਯੋਗ ਦਿਵਸ, 21 ਜੂਨ ਅਤੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਿਚਕਾਰ ਕੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਬੰਧ ਹੈ?
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਯੋਗ?
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਪਤੰਜਲੀ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਪਿਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਯੋਗ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 200 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਸੀ। ਉਹ ਮੋਹਨਜੋਦੜੋ ਵਿਚ ਮਿਲੀ ਪਸ਼ੂਪਤੀ ਮੋਹਰ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬੋਧੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਰਿਗਵੇਦ ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹਦੇ ਸੂਰਜ ਲਈ ਵੀ ਯੋਗ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਯੋਗਾ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ
ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਯੋਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗਾ ਸ਼ਬਦ ਯੁਜ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜੋੜਨਾ ਜਾਂ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨਾ। ਭਾਵ, ਅਜਿਹੀ ਅਵਸਥਾ ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਕੇ ਇਕਸੁਰਤਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਰਿਗਵੇਦ ਸਮੇਤ ਕਈ ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਦਾ ਇੱਕ ਪੂਰਾ ਅਧਿਆਇ ਹੈ।
21 ਜੂਨ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਯੋਗ ਦਿਵਸ?
ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਦਿਨ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। 21 ਜੂਨ ਨੂੰ ਯੋਗ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਪਿੱਛੇ ਵੀ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਦਰਅਸਲ ਸਾਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦਿਨ 21 ਜੂਨ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਉੱਤਰੀ ਗੋਲਿਸਫਾਇਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦਿਨ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਹੈ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧ
ਯੋਗਾ ਦਿਵਸ 21 ਜੂਨ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦਿਨ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਸੰਕ੍ਰਾਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੂਰਜ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਦਕਸ਼ਨਾਯਨ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਅਨੁਕੂਲ ਸਮਾਂ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
(Note : ਖਬਰਾਂ ਦੇ ਅਪਡੇਟਸ ਸਿੱਧਾ ਆਪਣੇ ਵਟਸਐਪ ‘ਤੇ ਮੰਗਵਾਓ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਨੰਬਰ 97687-90001 ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੋਬਾਇਲ ‘ਚ ਸੇਵ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ ਜੁੜੋ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅਪਡੇਟ ਆਵੇਗਾ ਸਿੱਧਾ ਤੁਹਾਡੇ ਮੋਬਾਇਲ ‘ਤੇ)
