ਹੈਲਥ ਡੈਸਕ | ਫਾਈਲੇਰੀਆ ਇੱਕ ਛੂਤ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਤਰਲ ਧਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਯਾਨੀ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਤਰਲ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਇਹ ਵਿਕਾਰ ਜਾਂ ਅਪਾਹਜਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਅੰਗ ਸੁੱਜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਪੈਰਾਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਬਹੁਤ ਭਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਹਾਥੀ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ 74 ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫਾਈਲੇਰੀਆ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 3.1 ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫਾਈਲੇਰੀਆ ਹੈ।
ਇੰਡੀਅਨ ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਪਬਲਿਕ ਹੈਲਥ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲਗਭਗ 74 ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ 3.1 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ ਕਰੀਬ 2.3 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਲੱਛਣ ਹਨ, ਯਾਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਚ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਦੀ ਲਿੰਫੈਟਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਗੁਰਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਅਤੇ ਪੈਰ ਵੱਡੇ ਕਿਉਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?
ਲਸਿਕਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਤੋਂ ਵਾਧੂ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿਚ ਵਾਪਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿੱਟੇ ਖੂਨ ਦੇ ਸੈੱਲ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਨਾਲ ਲੜ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੋਂ ਚਰਬੀ ਵਿਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿਚ ਭੇਜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਖ਼ੂਨ ਵਿੱਚੋਂ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਲਿਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਡਨੀ ਇਸ ਨੂੰ ਪਿਸ਼ਾਬ ਰਾਹੀਂ ਕੱਢ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਲਿੰਫੈਟਿਕ ਸਿਸਟਮ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਖਰਾਬੀ ਕਾਰਨ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਟਿਸ਼ੂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਐਲਰਜੀ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਅੰਗਾਂ ‘ਚ ਸੋਜ ਵਧਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਵਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ?
ਡਾ. ਪੰਕਜ ਵਰਮਾ ਸੀਨੀਅਰ ਸਲਾਹਕਾਰ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਦਵਾਈ ਵਿਭਾਗ, ਨਰਾਇਣਾ ਹਸਪਤਾਲ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਲੱਛਣ ਰਹਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕੁਝ ਲੋਕ ਹਲਕੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਰ 3 ਵਿੱਚੋਂ 1 ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਚ ਗੰਭੀਰ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਹੱਥ, ਪੈਰ ਜਾਂ ਚਿਹਰਾ ਇੰਨਾ ਭਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਪਾਹਜਤਾ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਦੁਆਰਾ ਕਿਹੜੇ ਅੰਗ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?
ਰੋਗ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਗੁਰਦੇ ‘ਤੇ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੱਥ, ਪੈਰ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਵੀ ਇਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਪੰਕਜ ਵਰਮਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਪਰਜੀਵੀ ਹਨ। ਇਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਡੇ ਲਿੰਫੈਟਿਕ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਜਦੋਂ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਅੰਗਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀ ਹੈ?
ਡਾ. ਪੰਕਜ ਵਰਮਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਦੀ ਲਾਗ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਆਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਵੀ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਮਾਂ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਉਮਰ ਭਰ ਲਈ ਰੋਗ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿਚ ਐਲਬੈਂਡਾਜ਼ੋਲ, ਡੀਈਸੀ ਅਤੇ ਆਈਵਰਮੇਕਟਿਨ ਦਵਾਈਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
(Note : ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਖਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਣ ਲਈ ਸਾਡੇ ਵਟਸਐਪ ਗਰੁੱਪ https://shorturl.at/0tM6T ਜਾਂ ਵਟਸਐਪ ਚੈਨਲ https://shorturl.at/Q3yRy ਨਾਲ ਜ਼ਰੂਰ ਜੁੜੋ।)
