ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ. ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਕੁਸ਼ੀਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਓਡੀਐਫ (ਖੁਲੇ ਵਿਚ ਸ਼ੋਚ ਤੋਂ ਫ੍ਰੀ) ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤ ਅਧਿਕਾਰਤ ਦਾਅਵੇ ਤੋਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਹੈ। ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਜੰਗਲ ਜਗਦੀਸ਼ਪੁਰ ਟੋਲਾ ਭਰਤਪਾਟੀਆ ਦੀਆਂ ਡੇਢ ਦਰਜਨ ਨੂੰਹਾਂ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਛੱਡ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਲਾੜੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟਾਇਲਟ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਲਾੜੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਹੁਰਿਆਂ ਵਿਚ ਟਾਇਲਟ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ, ਉਹ ਪੇਕੇ ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹਿਣਗੀਆਂ। ਇਸ ਵਿਦਰੋਹ ਨੇ ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜੰਗਲ ਜਗਦੀਸ਼ਪੁਰ ਪਿੰਡ ਵੀ ਓਡੀਐਫ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਟੋਲਾ ਭਰਪੱਤੀਆ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਅਜੇ ਵੀ ਪਖਾਨੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੰਚਾਇਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਐਮਆਈਐਸ ਅਤੇ ਸੂਚੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਹੜੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਰੀਬਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਮਿਸ਼ਨ ਤਹਿਤ ਕੁਸ਼ੀਨਗਰ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਤਕਰੀਬਨ 4 ਲੱਖ ਪਖਾਨੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣੇ ਸਨ। ਕੁਸ਼ੀਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ 30 ਨਵੰਬਰ 2018 ਨੂੰ ਓ.ਡੀ.ਐਫ. ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਓਡੀਐਫ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਪਖਾਨੇ 100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ‘ਤੇ ਪਦੜੌਣਾ ਵਿਕਾਸ ਬਲਾਕ ਦੇ ਜੰਗਲ ਜਗਦੀਸ਼ਪੁਰ ਟੋਲਾ ਭਰਪੱਤੀਆ ਦੀਆਂ ਡੇਢ ਦਰਜਨ ਨੂੰਹਾਂ ਨੇ ਪਰਦਾ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਟੋਲਾ ਦੀ ਇਹ ਨੂੰਹਾਂ ਆਪਣਾ ਸਹੁਰਾ ਘਰ ਛੱਡ ਗਈਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਟਾਇਲਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਟਾਇਲਟ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਹ ਨੂੰਹਾਂ ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਨਾਲਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨਹਿਰ ਹੈ। ਹਰ ਪਾਸੇ ਪਾਣੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਹੁਰਿਆਂ ਵਿਚ ਟਾਇਲਟ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ, ਇਹ ਜਣੇਪਾ ਘਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣਗੀਆਂ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਦੱਸੋ ਕਿ ਟੋਲਾ ਭਰਪੱਤੀਆ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 1000 ਹੈ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਤਬਕੇ ਦੇ ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਇੱਖੇ ਪਖਾਨੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੰਚਾਇਤ ਰਾਜ ਅਧਿਕਾਰੀ ਰਾਘਵੇਂਦਰ ਦਿਵੇਦੀ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਐਮਆਈਐਸ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਪਖਾਨੇ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਪਰ ਸੱਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਐਮਆਈਐਸ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਡੀਪੀਆਰਓ ‘ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸੂਚੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੰਚਾਇਤ ਅਫ਼ਸਰ ਰਾਘਵੇਂਦਰ ਦਿਵੇਦੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਚੈਕਿੰਗ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋ ਨੂੰਹਾਂ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਇਆਂ ਹਨ। ਹਾਂ, ਉਹ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਟਾਇਲਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕੁਝ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਲਾਈਨ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਨਾਂ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਖਾਨੇ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕੇ।