ਹੈਲਥ ਡੈਸਕ | ਠੰਡ ਨੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੜਾਕੇ ਦੀ ਠੰਡ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੀਤ ਲਹਿਰ ਵਾਲਾਂ ਲਈ ਵੀ ਖਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਠੰਡ ਦੇ ਕਾਰਨ ਡੈਂਡਰਫ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਲਾਗ ਵੀ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਮੈਕਸ ਮਲਟੀ ਸਪੈਸ਼ਲਿਟੀ ਸੈਂਟਰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਡਰਮਾਟੋਲਾਜਿਸਟ ਡਾ. ਸੋਨੀ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਡੈਂਡਰਫ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਾਇਟਰੀਸਿਸ ਕੈਪੀਟਿਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫੰਗਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ।
ਖੋਪੜੀ ਅਤੇ ਵਾਲ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚਮੜੀ ਤੇਲਯੁਕਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਕੈਲਪ ਦੀਆਂ ਆਇਲ ਗਲੈਂਡਜ਼ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਤੇਲ ਨਿਕਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਖੋਪੜੀ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਨਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਫੰਗਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਧਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਖੋਪੜੀ ‘ਤੇ ਡੈਂਡਰਫ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੇਬੋਰੇਕ ਕੈਪੀਟਿਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਲ ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ, ਡੈਂਡਰਫ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ
ਡਾ. ਗੁਪਤਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਲ ਧੋਣੇ ਘੱਟ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਲੋਕ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੀ ਸਿਰ ਧੋਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਤੇਲ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਡੈਂਡਰਫ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਐਂਟੀ-ਡੈਂਡਰਫ ਸ਼ੈਂਪੂ ਨਾਲ ਧੋਵੋ।
ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਦਾ ਸਹੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਗਿੱਲਾ ਕਰਨਾ। ਫਿਰ ਸ਼ੈਂਪੂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਪਾਣੀ ‘ਚ ਮਿਲਾ ਕੇ 5 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਵਾਲਾਂ ‘ਤੇ ਲਗਾਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲ ਧੋ ਲਓ।
ਡੈਂਡਰਫ, ਡੈਂਡਰਫ ਦਾ ਪਿੰਪਲ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦਾੜ੍ਹੀ ਅਤੇ ਮੁੱਛਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੇਲਯੁਕਤ ਚਮੜੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਡੈਂਡਰਫ ਜਲਦੀ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੇਲ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਗਰਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਮੁਹਾਸੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਦਾੜ੍ਹੀ ਅਤੇ ਮੁੱਛਾਂ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਵੀ ਡੈਂਡਰਫ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੁਹਾਸੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ। ਡੈਂਡਰਫ ਡਿੱਗਣ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਲਾਗ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਡੈਂਡਰਫ ਦੀ ਛਾਲੇ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭਰਵੱਟਿਆਂ ਅਤੇ ਪਲਕਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਜੰਮ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ Seborrheic Dermatitis ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਲਸੇਜ਼ੀਆ ਨਾਮਕ ਉੱਲੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਅੱਖਾਂ ਲਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਖੁਜਲੀ ਅਤੇ ਜਲਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਫੰਗਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਧੱਬੇ ਅਤੇ ਧੱਫੜ ਡੈਂਡਰਫ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਰੰਗ ਵੀ ਖਰਾਬ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮਲਸੇਜ਼ੀਆ ਫੰਗਸ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉੱਲੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚਮੜੀ ਦਾ ਰੰਗ ਖਰਾਬ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਸਫੇਦ ਧੱਬੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਲਾਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡੈਂਡਰਫ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਚਮੜੀ ਦਾ ਰੰਗ ਆਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡੈਂਡਰਫ ਕਾਰਨ ਚਿਹਰੇ, ਨੱਕ, ਕੰਨ ਅਤੇ ਭਰਵੱਟਿਆਂ ‘ਤੇ ਧੱਫੜ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜੇਕਰ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਡੈਂਡਰਫ ਅਤੇ ਰੈਸ਼ਸ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਖੁਸ਼ਕ ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਘੁੰਗਰਾਲੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਾਰਸ ਹਸਪਤਾਲ, ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਡਰਮਾਟੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾ. ਨਿਧੀ ਅਗਰਵਾਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੁੱਕੀ ਚਮੜੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਡੈਂਡਰਫ ਸਿਰਦਰਦ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਿਰ ਦੀ ਚਮੜੀ ਖੁਸ਼ਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਖੋਪੜੀ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਤੇਲ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁੱਕੀ ਡੈਂਡਰਫ ਵਧਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਮੋਟੇ ਅਤੇ ਘੁੰਗਰਾਲੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਾ ਧੋਵੋ। ਜੇਕਰ ਡੈਂਡਰਫ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕੰਘੀ ਖੋਪੜੀ ਦੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ
ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਡੈਂਡਰਫ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਰ ਦੀ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਕੰਘੀ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਿਰ ਦੀ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਖੋਪੜੀ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਖਮ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਾਲ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਟੁੱਟਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਡੈਂਡਰਫ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਐਕਜ਼ੀਮਾ ਜਾਂ ਸੋਰਾਇਸਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।